جشنواره‌ی بین‌المللی قصه‌گویی
تاثیر قصه‌گویی بر تربیت و مهارت‌آموزی کودکان و نوجوانان(۱)
قصه‌گویان شرکت‌کننده در بخش ملی بیست‌و چهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی، اهمیت استفاده از این ابزار مهم و اثرگذار بر تربیت و مهارت‌آموزی کودکان و نوجوانان و نقش جشنواره را در ترویج فرهنگ قصه‌گویی تشریح کردند.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، این جشنواره قرار است طی روزهای ۲۵ تا ۲۹ دی ۱۴۰۱ در شهر یزد برگزار شود و قصه‌گویان این رویداد بین‌المللی در گفت‌وگوهای جداگانه‌ای به بیان دیدگاه‌های خود در باره هنر قصه‌گویی، شیوه‌ها و اهمیت آن پرداختند که در چند بخش جداگانه در تارنمای خبری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر می‌شود.
سمیه اسلامی: ابزار قصه‌گویی به ارتباط بهتر با کودکان کمک می‌کند
سمیه اسلامی، قصه‌گوی حاضر در بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی یزد، می‌گوید ابزارهای قصه‌گویی کودکان را همراه با خود، به دنیای پر از شور و هیجان قصه می‌برد.
سمیه اسلامی که از اواخر دهه ۷۰ به عنوان مربی هنری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشغول به کار شده، از همان دوران تا امروز، به عنوان قصه‌گو در جشنواره‌های متعدد حضور داشته است.
این هنرمند هرمزگانی، با قصه «هی با من دوست می‌شوی» در بخش ملی زنان و مردان برای گروه سنی کودک، در بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی شرکت کرده است.
سمیه اسلامی با اشاره به اینکه قصه «هی با من دوست می‌شوی» براساس ادبیات روز نوشته شده است، می‌گوید: «قصه این است که «تارتوری»، تازه به باغچه آمده و مشغول ساختن خانه‌ای برای خودش است. کفشدوزک یکی از ساکنان باغچه با دیدن «تارتوری» سعی دارد تا با او دوست شود اما سنجاقک به بهانه اینکه آن‌ها تارتوری را نمی‌شناسند، او را از دوستی با «تارتوری» منصرف می‌کند. در این میان اتفاقاتی می‌افتد که در روند زندگی «تارتوری» تاثیر می‌گذارد.»
او ضمن تاکید بر اهمیت نقش دوست و دوست‌یابی در سنین کودکی و نوجوانی و با اشاره به این موضوع به عنوان محوریت اصلی «هی با من دوست می‌شوی»، می‌افزاید: «این قصه به صورت غیرمستقیم به خصوصیات مهمی که در دوست‌یابی باید به آن‌ها توجه شود، می‌پردازد و از نقش مهم این موضوع در روند زندگی کودکان و نوجوانان می‌گوید.»
این هنرمند با اشاره به اینکه قصه «هی با من دوست می‌شوی» به کودکان کمک می‌کند تا به دنیای پیرامون خود توجه بیشتری داشته باشند، ادامه می‌دهد: «بچه‌ها باید بدانند و بیاموزند که تنها به دلیل حرف‌های زیبا در دام افرادی که باعث انتخاب مسیر اشتباه و نادرست در زندگی‌شان می‌شوند، نیفتند.»
اسلامی درباره شیوه قصه‌گویی خود توضیح می‌دهد: «من به منظور انتقال موثر قصه و ارتباط با مخاطبان کودک و نوجوان حاضر در بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی، ابزارهایی را طراحی کرده‌ام تا بتوانم کودکان را همراه با خودم به دنیای پر از شور و هیجان قصه ببرم.»
او قصه‌ها را در تربیت و رشد اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی کودکان و نوجوانان موثر می‌داند و می‌افزاید: «قصه‌گویی هنری ریشه‌دار و برگرفته از فرهنگ عامیانه و بومی مناطق مختلف در سراسر کشور است که قطعا در ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی زندگی کودکان و نوجوانان نقش مهمی دارد. تمامی نقاط این کشور پُر است از قصه‌های پر راز و رمزی که می‌تواند مخاطب را برای شنیدن مجذوب کند.»
این قصه‌گو با بیان اینکه قصه از گذشته‌های بسیار دور در محافل خانوادگی و شب‌نشینی‌های ایرانیان وجود داشته است، می‌گوید: «قصه‌ها تنها برای سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت و بیکاری روایت نشده‌اند. آن‌ها در طول تاریخ ابزاری قدرتمند و موثر در یادگیری و آموزش مفاهیم تربیتی و اخلاقی بوده‌اند. بسیاری از حرف‌هایی که شاید به سادگی و در گفت‌وگوهای روزمره نمی‌توان درباره‌شان صحبت کرد، از دل قصه‌ها و با زبان شخصیت‌های قصه قابل گفتن هستند.»
او ادامه می‌دهد: «تاثیر غیرمستقیم قصه‌ها از دوران کودکی تا بزرگسالی بر مخاطبان قابل توجه است. آموزه‌هایی که از طریق قصه‌ها در ذهن کودکان جا می‌گیرد، سالیان سال با آن‌ها همراه خواهد بود. به همین دلیل نیز باید در انتخاب قصه‌ها دقت کرد و برای بچه‌ها از موضوع‌هایی گفت که آن‌ها را در انتخاب‌ها و تصمیم‌های آینده‌شان کمک کند.»
سمیه اسلامی در پایان می‌گوید: «قصه و قصه‌گویی هنر و شیوه‌ای جذاب و پرنشاط برای گفت‌وگو با کودکان و نوجوان به شمار می‌آید. قصه‌هایی که داستان و روایتی درست و شنیدنی دارند، باعث می‌شود بچه‌ها با شنیدن آن‌ها حس زندگی را از تک تک واژه‌ها و کلمات قصه دریابند و بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند و هرچه از شروع روایت می‌گذرد، علاقه‌شان برای شنیدن ادامه آن بیشتر شود.»
فرزانه گلدوزان: کودکان در جشنواره، قصه‌های شاد را بیشتر دوست دارند
فرزانه گلدوزان که از استان قزوین در بخش ملی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی حضور دارد، می‌گوید تجربه به او ثابت کرده است کودکان در جشنواره، قصه‌های شاد را بیشتر دوست دارند.
فرزانه گلدوزان، دانش‌آموخته رشته ادبیات، از سال ۱۳۸۰ به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیوسته است. او که سال‌ها در شهر قزوین، مربی فرهنگی و هنری و مسئول مراکز کانون بوده، در دوره‌های مختلفِ برگزاری جشنواره قصه‌گویی، به عنوان برگزیده استانی و منطقه‌ای معرفی شده است.
این مربی باسابقه، در بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی «قصه‌گوییِ» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که به میزبانی یزد برگزار خواهد شد، با قصه «آقای هزارپا» که مناسب گروه سنی ب و ج تعریف شده است، در بخش ملی حضور دارد.
گلدوزان درباره قصه «آقای هزارپا» توضیح می‌دهد: «این قصه فانتزی، برگرفته از داستان کتاب «آقای هزارپا و کفاش» از سامگیس زندی است که در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۹۸ منتشر شده و من آن را بازآفرینی کرده‌ام. این قصه اشاره‌ای به ضرب‌المثل «کبوتر با کبوتر، باز با باز» دارد.»
او ادامه می‌دهد: «از آنجا که این قصه برای گروه سنی ب و ج است، تلاش کردم به شکل مستتر، در عین سرگرمی، آموزش‌هایی نیز به کودکان داده شود. برای نمونه، ضرب اعداد، جنسیت و تفکیک حیوانات و خصوصیات بارز آن‌ها در قالب قصه به کودکان آموزش داده می‌شود.»
فرزانه گلدوزان در واکنش به پرسشی درباره «تفاوت قصه‌گویی در مراکز و کتابخانه‌های کانون به نسبت اجرا در جشنواره»، پاسخ می‌دهد: «قصه‌گویی در مراکز کانون نسبت به قصه‌گویی در جشنواره متفاوت است، چرا که در جشنواره زرق و برق اجرا بیشتر است و کودک بیشترین تمرکزش روی عناصری است که مشاهده می‌کند. مربی در مراکز کانون همواره براساس آنچه که از ارزشیابی‌اش حاصل شده است، اقدام به قصه‌گویی می‌کند، چرا که بچه‌ها با دقت به قصه گوش می‌دهند. اما در جشنواره، زرق و برق دکور، نوع پوشش و لباس و هیجان‌های حاصل از جشنواره، حواس کودک را بیشتر به خود جلب می‌کند. من در جشنواره طی سال‌های متمادی با موضوع‌های مختلفی همچون مذهبی، فانتزی، اجتماعی حضور یافته و به این تجربه رسیده‌ام که بچه‌ها با قصه‌های شاد ارتباط بهتری برقرار می‌کنند.»
سمیه مولوی: تاثیر هر قصه در ذهن کودک و نوجوان، تا سال‌ها باقی خواهد ماند
سمیه مولوی می‌گوید «قصه»، صدای زندگی است و تاثیر آن درذهن کودک یا نوجوان تا سال‌ها باقی خواهد ماند.
سمیه مولوی با قصه «بیر سوز بیر اینام» در بخش ملی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی حضور دارد و برای گروه سنی نوجوان به اجرا می‌پردازد.
او که یکی از مربیان فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان آذربایجان شرقی در شهر تبریز است، دکترای آموزش زبان‌های خارجی دارد. این هنرمند، چهار دوره در جشنواره قصه‌گویی شرکت کرده و موفق به کسب جایزه در بخش استانی و منطقه‌ای شده است.
مولوی در توضیح داستانی که قرار است آن را به زبان ترکی آذربایجانی در جشنواره قصه‌گویی روایت کند، می‌گوید: «این قصه که به زبان ترکی و برای نوجوانان اجرا می‌شود، برگرفته از داستان «دزدها و سلطان محمود» است که یکی از تمثیلات مثنوی معنوی مولاناست. من این قصه را بازآفرینی کردم و حالا تبدیل شده به قصه دزدیده شدن مرغ یک پیرزن. سلطان محمود که در این داستان به عدالت مشهور است، دنبال دزد مرغ می‌گردد، ولی در نهایت پس از ماجراجویی‌های بسیار، پای خود او به میان می‌آید.»
این مربی فرهنگی همچنین درباره تاثیر قصه در زندگی توضیح می‌دهد: «همان‌طور که از شعار امسال جشنواره هم برمی‌آید، «قصه»، صدای زندگی است؛ زندگی‌هایی که پیش از این اتفاق افتاده و ما حکایت آن‌ها را می‌شنویم. حال این ما هستیم که با توجه به نتایج و حکایت‌هایی که در اختیار داریم، می‌توانیم از آن‌ها در زندگی خود بهره بگیریم. شاید در ژرف‌لایه‌های هر قصه، نوجوان یا نونهالی که امروز مخاطب قصه من است، مفهومی را بیابد که در زندگی آینده خود، آن را درک کند. در واقع تاثیر هر قصه، درذهن یک کودک یا یک نوجوان تا سال‌ها باقی خواهد ماند.»
مینا عابدی: قصه‌گو، یک گروه هنری تک نفره است
مینا عابدی می‌گوید قصه‌گو یک گروه هنری تک نفره است که باید بتواند با استفاده از تصویرسازی و قدرت تخیل، مخاطبش را با قصه درگیر کند.
عابدی، تصویرسازی خوانده و در رشته گرافیک تحصیل کرده است. این مربی فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان قزوین، دو سال در جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی، شایسته تقدیر شناخته شده است.
او در بخش ملی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی، با قصه «پهلوان پنبه» برای گروه سنی ب و ج حضور دارد.
عابدی درباره چرایی انتخاب این قصه و تغییراتی که در آن ایجاد کرده است، می‌گوید: «قصه قدیمی «پهلوان پنبه»، جذاب و دوست داشتنی است و با معیارهایی که من در ذهن داشتم، همراه بود، بنابراین کمی به آن چاشنی طنز اضافه کرده‌ام و برای کودکان اجرا خواهم کرد. همچنین پیام‌هایی را که در قصه نهفته است، می‌توانم با استفاده از فن بیان و زبان بدن به بچه‌ها برسانم. از آنجایی که پیام قصه درباره تنبلی است، پایان قصه را باز گذاشتم تا خود مخاطب تشخیص دهد که شخصیت قصه متحول شده است یا خیر.»
این مربی کانون با اشاره به اینکه قصه طنز و شاد، مخاطب را بیشتر با شما همراه می‌کند، ادامه می‌دهد: «بچه‌ها با قصه طنز به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کنند، چراکه کودک امروز به دلیل تغییراتی که در سبک زندگی‌ها ایجاد شده است، به نسبت گذشته، نیاز بیشتری به شادی و خنده دارد. وقتی قصه شاد و طناز باشد، بچه‌ها همراهی می‌کنند و در کنار شما به‌عنوان قصه‌گو قرار می‌گیرند و شما می‌توانید با این روش با نسل امروز ارتباط برقرار کنید.»
مینا عابدی درباره تاثیر رشته تحصیلی خود (تصویرسازی) در قصه‌گویی می‌گوید: «یکی از ابزارهای جذب کودکان امروز به قصه‌ها، شیوه روایت است. من با استفاده از ابزار و قدرت خیال، قصه‌هایم را روایت می‌کنم و همواره در تلاش هستم تا یک عنصر جدید با خود برای قصه‌گویی همراه داشته باشم تا کودک جذب آن شود. اگر قرار باشد قصه‌گو صرفا یک‌جا بنشیند و بدون هیچ ابزاری قصه بگوید، ارتباط برقرار کردن کودک با او سخت می‌شود. قصه‌گو، یک گروه هنری تک نفره است که باید بتواند تصویرسازی کند و قدرت تخیل بچه را با قصه درگیر کند.»
عباسی: شنیدن قصه سبب رشد اندیشه و خردورزی می‌شود
یاسمین عباسی می‌گوید با شنیدن قصه، انگار خردی در وجود مخاطب بیدار می‌شود که رفتارها و تصمیماتش را مدیریت می‌کند و باعث رشد او می‌شود.
یاسمین عباسی از استان هرمزگان با قصه «روباه غریبگی» در بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی حضور دارد.
او پیش از این مربی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوده و در حال حاضر دبیر ادبیاتی است که آخر هفته‌ها در مرکز کانونِ شهر میناب قصه‌گویی می‌کند. عباسی تاکنون چندین دوره در جشنواره قصه‌گویی حضور یافته و صاحب مقام اول در سطح منطقه‌ای است.
او درباره انتخاب قصه خود و چرایی قصه‌گویی‌اش می‌گوید: «من این قصه را از کتاب «آی قصه قصه قصه» نوشته زهره پریرخ انتخاب کردم و با توجه به فرهنگ بومی خودمان به نوعی آن را بازآفرینی و امروزی کردم تا در قالب طنز برای نوجوانان روایت کنم. از آنجایی که زاده روستا هستم و والدینم از قدیمی‌ترین قصه‌گویان روستا هستند، خانه ما همواره محفل قصه‌گویی بوده و معروف به خانه قصه است. در شب یلدای هر سال، اهالی روستاهای اطراف به خانه ما می‌آیند تا شنونده قصه‌های پدر و مادرم باشند. بنابراین کارکرد قصه را در زندگی خودم و بچه‌ها به خوبی دیده‌ام.»
عباسی با بیان اینکه شنیدن قصه فرد را آرام می‌کند، ادامه می‌دهد: «اثربخشی قصه به مرور زمان خودش را در زندگی افراد نشان می‌دهد. با شنیدن قصه انگار خردی در وجود فرد بیدار می‌شود که رفتارها و تصمیمات او را مدیریت می‌کند. نه تنها قصه‌های امروزی بلکه قصص انبیا و قصص قدیمی کارکرد تربیتی، انسان‌سازی و تفکربرانگیزی دارند. من بیشتر قصه‌های طنز برای نوجوانان می‌گویم اما در خلال آن قصه‌های دیگر را نیز تعریف می‌کنم. به نظرم آن چند دقیقه‌ای که مخاطب، قصه می‌شنود از این دنیا کنده شده و زندگی دیگری را در دنیایی دیگر تجربه می‌کند. اگر کودک و نوجوانی این فرصت را داشته باشد تا زندگی‌های مختلف را در قالب شنیدن قصه تجربه کند، انسان رشد یافته‌ای خواهد شد.»
این دبیر ادبیات، درباره جشنواره قصه‌گویی چنین نظر می‌دهد: «جشنواره یک بستر ناب برای زنده نگه داشتن یک سنت اصیل و کهن است که باید ماندگار شود. یک فرصت بزرگ است که با بین‌المللی بودنش امکان تبادل قصص را برای قصه‌گویان و شنیدن قصه‌های ملل برای مخاطبان فراهم می‌کند.»
بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی «قصه‌گوییِ» کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، از ۲۵ تا ۲۹ دی ۱۴۰۱ در شهر یزد برگزار خواهد شد.
تارنمای خبری کانون به نشانیwww.kanoonnews.ir جدیدترین خبرهای این رویداد را منتشر می‌کند.