جشنواره‌ی بین‌المللی قصه‌گویی
کارکرد قصه‌گویی، تربیت در کنار آموزش است
کبری بابایی، عادل بزدوده و مهتاب شهیدی داوران مرحله منطقه‌ای بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی منطقه یک در تبریز درباره قصه‌گویی سخن گفتند.
داوران منطقه یک جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی:
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، داوران مرحله منطقه‌ای بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی درباره اهمیت قصه‌گویی و تاریخچه آن صحبت کردند که در ادامه می‌خوانید:
به قصه‌گویی نگاه ابزاری نداشته باشیم
کبری بابایی نویسنده کودک و نوجوان و مدرس قصه‌گویی درباره نوع نگاه به قصه‌گویی گفت: به نظر من در اولین گام باید این نگاه را کنار بگذاریم که قصه کارکرد آموزشی دارد یا قرار است مسیر تربیت را هموار کند. البته این بدان معنا نیست که این فرایند طی همراهی با قصه و قصه‌گویی اتفاق نمی‌افتد. مقصودم این است که از داشتن نگاه ابزاری به قصه‌گویی حتی در مبحث آموزش و پرورش مخاطب نیز پرهیز کنیم. در این صورت تنها به انتقال مفهوم فکر نمی‌کنیم و به عبارتی قصه تنها ابزار آموزش نیست.
وی افزود: آنجاست که به سایر ابعاد و کارکردهای قصه و قصه‌گویی فکر می‌کنیم. خودمان را به‌عنوان قصه‌گو، به روز و قدرتمند می‌کنیم، تلاش می‌کنیم اجرایی منحصر به فرد داشته باشیم که برای مخاطب جذاب و شیرین باشد. به استحکام و ساختار و تازگی قصه‌ای که می‌گوییم می‌اندیشیم. نوآوری می‌کنیم و هزار و یک کار دیگر که در این فعالیت از ما، قصه‌گوی بهتری می‌سازد.
بابایی تصریح کرد: «قصه‌گو»یی که با این همه فکر، دانش و درایت قصه‌ای انتخاب می‌کند می‌تواند سراغ آثار خفیف و کم ارزش برود؟ آیا قصه‌های قوی، ساختار قوی ندارند؟ یعنی فرم و محتوایشان قدرتمند نیست؟ تا آنجا که تجربه به من نشان داده است باید بگویم که هست.
داور منطقه یک جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی ادامه داد: تصور کنید «قصه‌گو»یی با بهترین شیوه‌ها و شگردها بهترین قصه‌ها را تعریف می‌کند. آیا کودک و نوجوان هوشمند امروز، جان کلام او را در نمی‌یابد؟ آیا این کلام از دل برآمده بر دل او نمی‌نشیند؟ و وقتی کلام و اندیشه‌ای بر دل نشست، بخشی از وجود و سلوک او نمی‌شود؟ این چرخه در ظاهر پنهان است که بسیاری اوقات مسیر زندگی افراد را تعیین می‌کند. از آنها انسان‌های بهتری می‌سازد و به نوعی باعث ارتقای تربیت و منش‌شان می‌شود.
این مدرس قصه‌گویی بیان کرد: نه هر قصه‌ای... نه هر قصه‌گویی... یک قصه‌گوی خوب با قصه‌ای خوب، هم یاد می‌گیرد و هم یاد می‌دهد. او به مخاطبش کمک می‌کند که در تک تک قصه‌ها جای شخصیت‌ها قرار بگیرد و همراه با او تجربه کند، متحول شود و متحول کند.
بابایی افزود: این همذات‌پنداری به لحاظ حسی و عاطفی نیز بر ما تاثیر می‌گذارد و بی‌شک آنچه که بیشتر دوستش می‌داریم بیشتر برما تاثیر خواهد گذاشت.
ماجرای قصه‌گویی به درازای زندگی بشر روی کره زمین است
عادل بزدوده کارگردان تئاتر کودک و نوجوان و عروسک‌ساز نیز درباره تاریخچه قصه‌گویی بیان کرد: دیر زمانیست که در این سرزمین قصه‌ها و نقل آنها در جای جای ایران زمین به اشکال مختلفی در شرایط متفاوتی بوسیله بزرگان خانواده (مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها) و یا اشخاص دیگری به آنها انتقال و یا روایت می‌شود. به راویان و ناقلان، اسامی گوناگونی گفته شده که فعلا ما عنوان قصه‌گو را برای این جماعت مورد استفاده قرار می‌دهیم.
بزدوده در تعریف ساده و ابتدایی قصه‌گو گفت: قصه‌گو کسی است که داستان و روایت‌های مختلف را با بیانی قابل فهم و ساده برای دیگران انتقال می‌دهد. کسی، که می‌داند چگونه و در چه شرایطی داستان خودش را برای دیگران نقل کند.
وی بیان کرد: ماجرای قصه و قصه‌گویی در تمام جوامع بشری عمری به درازای زندگی بشر روی کره زمین دارد. نحوه زیست بشر به روی کره خاکی حکایت از این موضوع دارد که آنها تجربه‌های نسل‌های قبل از خودشان را به اشکال مختلف ثبت می‌کردند.
داور مرحله منطقه‌ای جشنواره قصه‌گویی ادامه داد: نحوه شکار و نقش آن را بر روی دیوارهای محل زندگی‌شان برای دیگران و به‌ویژه نسل بعدی که قرار است جای بزرگترها را در آن اجتماع کوچک بگیرند، به جا می‌گذاشتند. قصه‌گویان در سرزمین‌هایشان درباره چگونه زیستن و چگونه رهایی یافتن از بلاهای طبیعی مانند سیل، باران شدید و برف و کولاک داستان‌سرایی می‌کردند.
عادل بزدوده در پایان گفت: قصه‌گویان اولیه راز بقا و تداوم آن را مورد توجه قرار می‌دادند و از سختی‌ها به همان شکل می‌گفتند که در ازایش در برابر امیدواری به آینده.
قصه‌گویی یکی از جذاب‌ترین هنرهاست
همچنین مهتاب شهیدی مدرس و داور چند دوره جشنواره قصه‌گویی درباره اهمیت قصه و قصه‌گویی گفت: قصه‌گویی همیشه در اعصار مختلف یکی از جذاب‌ترین هنرها بوده و هست. همچنین یکی از فعالیت‌هایی است که در اوقات فراغت جایگاه خاصی دارد اما یکی از مهم‌ترین کارکردهایش می‌تواند آموزش، تربیت و درمان هم باشد.
وی افزود: در مدارس اگر معلم‌ها به روش‌های صحیح قصه‌گویی واقف باشند و بتوانند آن را با شیوه‌ای اصولی بیان و دانش‌آموزان را جذب قصه‌های خود کنند و تدریس خود را با قصه‌ها در آمیزند آن وقت است که تدریس آنها موفق‌تر خواهد بود اگرچه قصه درمانی هم امروزه بسیار مورد توجه بیشتر روانشناسان و مشاوران قرار گرفته است.
شهیدی ادامه داد: در بخش اثرگذاری تربیتی نیز، یک مربی در کتابخانه‌های کانون اگر با روش‌های متنوع قصه‌گویی آشنایی داشته باشد می‌تواند به صورت غیرمستقیم در قصه‌هایش به تربیت اجتماعی و فردی کودکان و نوجوانان کمک کند به شرط آن که در پایان قصه از نتیجه‌گیری و مستقیم‌گویی محض پرهیز کند چراکه نتیجه‌گیری از قصه‌ها را باید برعهده خود مخاطبان گذاشت تا هر مخاطبی با توجه به شرایط سنی و فکری خودش از قصه نتیجه بگیرد.
داور مرحله منطقه‌ای جشنواره قصه‌گویی تصریح کرد: ویژگی دیگر یک قصه‌گویی مناسب و استاندارد، غرق‌شدن مخاطب در قصه است به‌نحوی که مخاطب به‌جای دیدن قصه‌گو، قصه را ببیند و تصاویر قصه‌ها را در ذهنش تجسم کند. در آن لحظه است که قصه به دلش می‌نشیند و لذت می‌برد و همین امر نیز باعث می‌شود که با قصه‌گو ارتباط بگیرد و آنجاست که قصه‌گو به هدفش نزدیک شده و می‌تواند نکته‌های تربیتی را در دل قصه‌هایش بگنجاند و تاثیرگذار باشد.
شهیدی بیان کرد: پرهیز قصه‌گو از مستقیم‌گویی، در یک قصه‌گویی مناسب از حساسیت بالایی برخوردار است و قصه‌گو باید مراقب باشد که اگر نکته‌ای را برای گوشزد کردن کاری به یکی از مخاطبان، در قصه‌اش گنجانده، نباید آن را هرگز به‌صورت مستقیم بیان کند و مخاطب نباید متوجه شود که منظور قصه‌گو، خودش بوده است.
وی افزود: راه‌کار عملی در اینجا، استفاده از شخصیت‌های حیوانی برای بیان قصه است تا مخاطب وجه مشترکی بین شخصیت قصه و خودش پیدا نکند و تنها پیام قصه را دریافت کند.
این داور بیان کرد: تجربه ثابت کرده است که بیان نکات تربیتی و آموزشی در قصه‌ها نه فقط برای مخاطبان کودک و نوجوان بلکه برای بزرگسالان نیز بسیار اثرگذار است.
مهتاب شهیدی در پایان گفت: امیدوارم همه کسانی که در امر آموزش و پرورش هستند به‌ویژه افرادی که با کودک و نوجوان کار می‌کنند با اصول قصه‌گویی آشنا باشند و این امر را جدی بگیرند تا بتوانند قصه‌های دلنشین‌تری بیان کنند، باعث لذت بیشتر مخاطبان‌شان شوند و تاثیرگذارتر باشند.
مرحله منطقه‌ای بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی منطقه یک از ۱ تا ۳ آذر ۱۴۰۱ به میزبانی تبریز در حال برگزاری است.